Mapa - Teotihuacán

Teotihuacán, Teotihuacan [] – stanowisko archeologiczne położone na centralnym płaskowyżu, na północny wschód od miasta Meksyk; starożytne miasto i ośrodek kultowy. Nazwa stanowiska pochodzi z języka nahuatl i została nadana przez Azteków ok. 500 lat po upadku miasta. Można ją przetłumaczyć jako: miejsce, z którego pochodzą bogowie, miejsce, gdzie rodzą się bogowie lub miejsce, w którym ludzie stają się bogami. Równocześnie jest to nazwa kultury, której wpływ na inne ludy Mezoameryki był przemożny.

Według legend zostało ono zbudowane przez olbrzymów, zwanych quinametin, którzy mieli żyć przed pojawieniem się ludzi i zostali zniszczeni przez wielką katastrofę. Na terenie płaskowyżu, od II w. p.n.e. do II w. n.e. powstało wielkie prekolumbijskie centrum religijne związane z kulturą ludów Mezoameryki. Wokół centrum ceremonialnego i religijnego istniało miasto, którego największy rozkwit przypada na IV–VII w. Jego część mieszkalna została zaplanowana na prostokątnej siatce ulic. Przeprowadzono regulację rzeki San Juan, zbudowano zbiorniki wody deszczowej. W kompleksie miejskim powstały place targowe, spichlerze, teatry i boiska do gry w pelotę. Plan urbanistyczny miasta miał układ dwuosiowy. Jedna z osi była w kierunku północ – południe i miała nazwę Aleja Zmarłych, druga oś ciągnęła się ze wschodu na zachód. Według współczesnych szacunków liczba mieszkańców określana jest na ok. 200 tys. Do IX w. wpływy centrum obejmowały całą centralną część Wyżyny Meksykańskiej.

To święte miasto było celem pielgrzymek wielu plemion żyjących w Mezoameryce. Według mitów rdzennych ludów tu powstał świat, nastąpiło oddzielenie światła od ciemności, powstało słońce i księżyc. Najprawdopodobniej w Teotihuacan powstał system religijny przyjęty później przez inne plemiona, a kapłani opracowali kalendarz, według którego liczono czas.

Kultura Teotihuacán została podzielona na cztery okresy archeologiczne :

* Teotihuacán I Tzacualli (600–200 r. p.n.e.) – okres kultury będącej pod wpływem ośrodków Choluli, El Tapalcate, Calchicomula. W I wieku p.n.e. największe znaczenie osiągnęły Cuicuilco i Teotihuacán zbudowane na przeciwnych brzegach jeziora Texcoco. Pojawiła się ceramika o charakterystycznej polichromii negatywnej, okres wznoszenia pierwszych piramid i zasiedlenia Oztoyahualco. Jedynym bogiem znanym z tego okresu jest bóg deszczu, pierwowzór późniejszego Tlaloka.

* Teotihuacán II Miccaotli (od 200 r. p.n.e. do 250 r. n.e.) – okres którego centrum było Azcapotzalco i jego wpływy sięgały m.in. do Choluli i Morelos. W okresie tym rozwinęły się ośrodki w Tres Zapotes, Monte Alban II-III, El Tajin. Powstały freski w Superpuestos, rozwinął się kult Tlaloka i powstała świątynia Quetzalcoatla.

* Teotihuacán III Tlamilolpa-Xolalpan (250–650 r.) – okres rozkwitu i supremacji Teotihuacánu nad całą Doliną Meksykańską, handlu z ośrodkami na całym obszarze Mezoameryki, być może wypraw zdobywczych na ziemiach Majów.

* Teotihuacán III Ahuizolta-Amantla (650–900 r.) – okres rozwoju świadomości religijnej, wzrost znaczenia bóstw i rytuałów składania ofiar z ludzi. Powolny upadek miasta i zastąpienie kultury Teotihuacán kulturą toltecką i przeniesienie głównych ośrodków religijnych do Tula.

Kultura Teotihuacán oddziaływała w sensie kulturowym i religijnym na całą Mezoamerykę, aż do dzisiejszej Gwatemali. Niektórzy naukowcy twierdzą, że mieszkańcy Teotihuacán wysyłali ekspedycje wojskowe dla podboju innych plemion, inni zaś, że ich wpływ był pokojowy – poprzez kontakty handlowe i eksport idei. W miastach Zapoteków, Totonaków i Majów znaleziono siedziby przedstawicieli Teotihuacánu – kupców lub przedstawicieli elit.

Z drugiej strony niektóre zwyczaje mieszkańców Teotihuacánu pozostały na zawsze związane tylko z tym miejscem. Na przykład jedynie tu chowano zmarłych w pozycji zgiętej pod posadzkami domów.